Οι Ελβετοί θα ψηφίσουν για το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα στις 9 Ιουνίου 2024

Τόσο η πρωτοβουλία όσο και η σύσταση των αρχών για ψήφιση θέτουν ένα πολύ παλιό φιλοσοφικό ζήτημα.

Πηγή: Essentiel News, originally published on March 28th, 2024

Η ελβετική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το ελβετικό εκλογικό σώμα θα ψηφίσει στις 9 Ιουνίου για τη λαϊκή πρωτοβουλία “Για την ελευθερία και τη σωματική ακεραιότητα”, η οποία ουσιαστικά αντιτίθεται στον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Ακολουθεί το κείμενο της πρωτοβουλίας που κατατέθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2021:

“Οι επεμβάσεις στη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα ενός ατόμου απαιτούν τη συγκατάθεσή του. Ο ενδιαφερόμενος δεν μπορεί να τιμωρηθεί ή να υποστεί κοινωνικό ή επαγγελματικό μειονέκτημα λόγω της άρνησης συναίνεσης.”

Η κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο συνιστούν την απόρριψή της

Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συνιστούν την απόρριψη της πρωτοβουλίας. Στην ιστοσελίδα του Ομοσπονδιακού Γραφείου Δημόσιας Υγείας, όπου παρατίθεται αυτή η σύσταση ψήφου, διαβάζουμε τα εξής:

“Η σωματική και ψυχική ακεραιότητα κατοχυρώνεται ήδη στο Σύνταγμα ως θεμελιώδες δικαίωμα. Επιπλέον, δεν είναι γνωστές οι πρακτικές συνέπειες που θα είχε η έγκριση της πρότασης, ιδίως όσον αφορά το έργο της αστυνομίας και της δικαιοσύνης.

Η πανδημία του κοροναϊού έφτασε στην Ελβετία την άνοιξη του 2020. Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο έλαβε ορισμένα δραστικά μέτρα για να προστατεύσει τον πληθυσμό από τον ιό και να αποτρέψει την αδυναμία του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, ιδίως των νοσοκομείων, από το να μην μπορεί να αντεπεξέλθει. Ταυτόχρονα, οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο άρχισαν να αναπτύσσουν εμβόλια κατά του νέου ιού.

Σε αυτό το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2020 η πρωτοβουλία “Για την ελευθερία και τη σωματική ακεραιότητα””.

Μια ενότητα είναι αφιερωμένη σε ερωτήσεις που ακολουθούνται από επίσημες απαντήσεις.

“Είναι η σωματική και ψυχική ακεραιότητα ήδη κατοχυρωμένη στο Σύνταγμα;

Η σωματική και ψυχική ακεραιότητα συγκαταλέγονται ήδη μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στο Ομοσπονδιακό Σύνταγμα (άρθρο 10, παράγραφος 2). Το δικαίωμα αυτό προστατεύει το ανθρώπινο σώμα από κάθε παρέμβαση του κράτους. Κατ’ αρχήν, κάθε τέτοια παρέμβαση επιτρέπεται μόνο με τη συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου προσώπου.

Τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν είναι απόλυτα. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, το κράτος μπορεί να τα περιορίσει.

Είναι δυνατή η καθιέρωση υποχρεωτικού εμβολιασμού στην Ελβετία;

Ακόμη και στην περίπτωση των εμβολιασμών, το κράτος πρέπει να σέβεται το δικαίωμα στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα. Σε ορισμένες εξαιρετικές καταστάσεις, ο νόμος περί επιδημιών προβλέπει τη δυνατότητα προσωρινής εισαγωγής υποχρεωτικού εμβολιασμού για ορισμένες ομάδες ατόμων, όπου ο πληθυσμός δεν μπορεί να προστατευθεί με λιγότερο αυστηρά μέτρα.”

Σε δελτίο τύπου, η Διάσκεψη των Διευθυντών Δημόσιας Υγείας των Καντονίων υποστηρίζει και διευκρινίζει τη θέση των ομοσπονδιακών αρχών, αλλά είναι λιγότερο αινιγματική. Δηλώνει ευθέως ότι η πρωτοβουλία “επηρεάζει το μονοπώλιο του κράτους στη νόμιμη βία”:

“Καθώς τα καντόνια είναι υπεύθυνα για την αστυνόμευση και την υγειονομική περίθαλψη, θα είναι τα πρώτα που θα επηρεαστούν. Η πρωτοβουλία θίγει το μονοπώλιο του κράτους στη νόμιμη βία. Αυτό το μονοπώλιο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορούν η Συνομοσπονδία, τα καντόνια και οι κοινότητες να ασκούν την εξουσία τους να νομοθετούν και να εφαρμόζουν το νόμο.”

Εν ολίγοις, η θέση των αρχών έχει ως εξής: το δικαίωμα στην προσωπική σωματική ακεραιότητα προστατεύεται ήδη επαρκώς στην Ελβετία- η αύξηση αυτής της προστασίας θα έθετε υπερβολικά πολλούς περιορισμούς στο κράτος, του οποίου η ικανότητα να κυβερνά με τη βία θα περιοριζόταν σημαντικά.

Ένα φιλοσοφικό ερώτημα

Η συζήτηση αγγίζει επομένως μια βασική αρχή της πολιτικής φιλοσοφίας: είναι το δικαίωμα στη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα “φυσικό δικαίωμα” ή “νομικό δικαίωμα”; Με άλλα λόγια, το δικαίωμα αυτό αποκτάται με τη γέννηση και είναι επομένως αναφαίρετο ή το απονέμει το ίδιο το κράτος και επομένως υποτάσσεται σε κάποια συλλογική επιταγή;

Η αρχή του φυσικού δικαίου, στη σύγχρονη αντίληψή της, χρονολογείται από τον Διαφωτισμό και οι φιλόσοφοι του δέκατου όγδοου αιώνα ήταν ήδη διχασμένοι ως προς το θέμα.

Από τη μία πλευρά, οι υποστηρικτές της κλασικής φιλελεύθερης φιλοσοφίας, όπως ο Frédéric Bastiat και ο Thomas Jefferson, υποστήριξαν ότι το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα απονέμεται από τον Θεό κατά τη γέννηση και είναι συνεπώς αναφαίρετο- με άλλα λόγια, η δουλεία είναι απολύτως ανήθικη- η αρχή αυτή είναι συνεπώς μια φυσική σταθερά, όχι ένα απλό κατασκεύασμα του νου, και συνεπώς αληθής σε όλο το χώρο και το χρόνο. Κατά την άποψή τους, η άσκηση βίας είναι αντίθετη προς τον θεϊκό νόμο και τη θεία βούληση, ανεξάρτητα από την ανθρώπινη κατανόηση.

Η αρχή αυτή διατυπώνεται στη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου η εισαγωγή αναφέρει:

Θεωρούμε αυτές τις αλήθειες αυταπόδεικτες, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ότι είναι προικισμένοι από τον Δημιουργό τους με ορισμένα αναφαίρετα δικαιώματα.

Το έγγραφο του 1776 συνεχίζει να περιγράφει αυτά τα φυσικά δικαιώματα, τα οποία το κράτος έχει καθήκον να προστατεύει. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, σε καμία περίπτωση τα δικαιώματα αυτά δεν απονέμονται από το ίδιο το κράτος- το κράτος έχει απλώς την υποχρέωση να είναι ο εγγυητής τους, ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε ωφελιμιστικές εκτιμήσεις ή τους περιορισμούς που αυτό αντιπροσωπεύει στην ικανότητά του να κυβερνά. Η λέξη αναπαλλοτρίωτο είναι το κλειδί εδώ: σημαίνει ότι τα δικαιώματα που απαριθμούνται στο έγγραφο είναι απαράγραπτα και απαραβίαστα- δεν υπάρχουν όροι ή δικαιολογίες που να τα περιορίζουν.

Στην άλλη πλευρά της συζήτησης βρίσκονται φιλόσοφοι όπως ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ και ο Αλεξάντερ Χάμιλτον. Σύμφωνα με αυτούς, η αρχή του φυσικού δικαίου δεν υφίσταται, και αντίθετα είναι το πεφωτισμένο κράτος που παραχωρεί και σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα, στο μέτρο του δυνατού ή του πρακτικού.

Αυτή η φιλοσοφική διχοτόμηση αποκρυσταλλώθηκε αργότερα γύρω από τη συζήτηση για τη δουλεία στις Ηνωμένες Πολιτείες: από τη μία πλευρά, εκείνοι που υποστήριζαν ότι η κατάργηση της δουλείας ήταν ένα μη ρεαλιστικό ιδεώδες, επειδή δεν υπήρχε άλλος πρακτικός τρόπος συλλογής βαμβακιού- και από την άλλη πλευρά, εκείνοι που υποστήριζαν ότι η κατάργηση της δουλείας ήταν μια ηθική επιταγή και ήταν απαραίτητη ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να στερηθούμε το βαμβάκι και ότι η κοινωνία στο σύνολό της έπρεπε να γίνει φτωχότερη.

Ελευθερία ή ασφάλεια;

Για να πλαισιωθεί αυτή η συζήτηση στο πλαίσιο της ψηφοφορίας της 9ης Ιουνίου, τίθεται το ίδιο ερώτημα, το οποίο είναι τουλάχιστον δύο αιώνων παλιό.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι, αν η ψήφος του “ναι” επικρατούσε στις 9 Ιουνίου και η βούληση του λαού γινόταν στη συνέχεια σεβαστή, σε ένα πραγματικό σενάριο πανδημίας, το κράτος δεν θα ήταν πλέον σε θέση να επιβάλει οποιουσδήποτε περιορισμούς και η ικανότητά του να περιορίσει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο.

Αλλά είναι αυτό το επιχείρημα αρκετό για να ψηφίσει κανείς “όχι”; Ή, αντιθέτως, θα πρέπει η ηθική πτυχή να υπερισχύσει έναντι οποιωνδήποτε ωφελιμιστικών εκτιμήσεων;

Αυτή την επιλογή θα πρέπει να κάνει ο ελβετικός λαός στην ιδιωτικότητα της κάλπης.

Suggest a correction